Keerzijde abortusbeleid

Nog steeds herinner ik mij de verlegen lach van Oeur S. als ik aan het moment denk dat ik haar het bericht uit de Cambodia Daily van dinsdag 6 februari voorleg. De kop luidt ‘US Order on abortion frustrates NGO’s’. Het artikel luidt de noodklok over het abortusbeleid van de nieuwe Amerikaanse president Bush. De kans is groot dat de Verenigde Staten buitenlandse hulpprogramma’s, waar abortus als een van de vormen van gezinsplanning worden toegepast, niet meer zullen ondersteunen. Een ramp voor een land als Cambodja, waar andere anticonceptiemiddelen voor de bevolking moeilijk verkrijgbaar zijn. De alarmerende uiteenzetting vergroot mijn frustratie over de arrogante, eenzijdige blik van grote machthebbers op de wereldproblematiek. Hebben zij door wat de consequenties van het doorvoeren van hun Westerse beleidskoers zijn op een land als Cambodja?

S. lacht om mijn verbouwereerde uitlating. In haar kamer van het provinciale gezondheidscentrum, waar zij de scepter als Primary Health Care manager zwaait, verplaatst zij zich nog eens op haar stoel. Ze vindt het duidelijk niet eenvoudig om haar visie als Cambodjaanse arts op mij over te brengen. Ze begint voorzichtig aan haar verhaal. ‘Artsen in Cambodja zullen geen verweer vertonen tegen het nieuwe Amerikaanse abortusbeleid. Hoe vreemd het ook klinkt, de afwezigheid van buitenlandse hulpprogramma’s spekt in veel gevallen hun portemonnee.’

Vraagtekens en onbegrip overheersen mijn eerste reactie. Een collega-arts, die zojuist de kamer is binnengelopen, excuseert zich maar luistert vervolgens, net als ik, nieuwsgierig naar S. vervolg. ‘Afhankelijk van de duur van de zwangerschap ontvangt een arts 10 tot 50 US$ voor een abortus die hij in zijn eigen, particuliere praktijk uitvoert. Dit bedrag is aanzienlijk meer dan het salaris dat hij maandelijks voor zijn werk in het staatsziekenhuis ontvangt, namelijk 14 US$. Als je daarnaast weet dat de hulpprogramma’s buiten de particuliere praktijken van artsen plaatsvinden, kan je je voorstellen dat het voor Cambodjaanse artsen gunstig is wanneer abortussen niet meer in het gecontroleerde circuit worden uitgevoerd’.

S. kijkt mij aan en checkt of ik het belangenconflict door heb. Ik kan mijn verbazing en bezorgdheid over de situatie niet verbergen. Maar, ook Siyon geeft toe dat ze de gevolgen vreest. ‘Voor de gezondheid van vrouwen voorspelt het niet veel goeds. Veel vrouwen kunnen een particuliere behandeling eenvoudigweg niet betalen en zullen naar gevaarlijke abortusmiddelen grijpen, zoals het drinken van veel sterke alcohol of het doorprikken van het vruchtvlies met een kleerhanger. Anderen zullen goedkopere artsen consulteren die de oude traditionele (Vietnamese) geneeskunde uitoefenen. Medisch gezien erg onverantwoordelijk’.

S. verwacht niet dat de Cambodjaanse wet, die harde straffen oplegt tegen slecht uitgevoerde abortussen, hier iets in kan betekenen. In veel gevallen zal er van daadwerkelijke strafvervolging geen sprake zijn. Controle ontbreekt en vrouwen krijgen zwijggeld opgelegd.

Niet veel later, struinend over de plaatselijke met zeil overdekte markt, probeer ik de nieuwe inzichten een plaats te geven en vraag me af: zou Bush, als pleitbezorger van zijn anti-abortusbeleid, in zijn stelligheid volharden wanneer hij de werkelijke gevolgen onderkent?